BORSTVOEDING I DE BESTE START VOOR JE KINDJE
zwanger A-ZBABY UITZET
|
BORSTVOEDINGBORSTVOEDING IS DE BESTE VOEDING VOOR JE KINDJE.
Moedermelk bevat precies die voedingsstoffen die een zuigeling nodig heeft en beschermt bovendien tegen ziektes en infecties. Maar hoeveel heeft je baby nodig en waar moet je allemaal rekening mee houden als je borstvoeding geeft? Alle antwoorden op je vragen over borstvoeding lees je hier. BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL WAAROM BORSTVOEDING?
BORSTVOEDING IS DE BESTE VOEDING VOOR JE KINDJE. OOK HEEFT BORSTVOEDING GEVEN VOORDELEN VOOR JEZELF. DAAR ZIJN VERSCHILLENDE REDENEN VOOR. BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL
HOE LANG GEEF JE BORSTVOEDING? Een baby profiteert het meest als het tenminste 6 maanden borstvoeding krijgt, maar elke week telt. Na zes maanden zijn ook vaste voedingsmiddelen nodig voor de verdere groei en ontwikkeling van het kind. Tot wanneer borstvoeding nodig is, daarover verschillen de meningen. De World Health Organization (WHO) zegt het volgende: “Exclusieve borstvoeding is aanbevolen tot de leeftijd van 6 maanden, daarna moeten er naast de borstvoeding vaste voedingsmiddelen worden geïntroduceerd, terwijl met borstvoeding wordt doorgegaan tot de leeftijd van 2 jaar of langer.” Het Voedingscentrum beveelt borstvoeding aan tot minimaal zes maanden, daarna zolang moeder en kind dat willen en zich daar prettig bij voelen. FEITEN EN FABELS
ER BESTAAN VEEL FEITEN EN FABELS OVER BORSTVOEDING. HOE HET ECHT ZIT LEES JE HIERONDER. BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL
VAN BORSTVOEDING KRIJG JE HANGBORSTEN Na de zwangerschap en bevalling worden borsten vaak wat slapper. Dat heeft te maken met het doormaken van een zwangerschap. Tijdens de zwangerschap groeit het klierweefsel in de borst, waardoor de borsten er groter en voller uit gaan zien. Na de borstvoedingsperiode komt het klierweefsel weer in een rustfase en neemt het vetweefsel toe. Bij sommige vrouwen worden de borsten dan kleiner, bij andere blijven ze wat groter en weer andere krijgen hun ‘oude’ borsten terug. Het maakt geen verschil of wel of geen borstvoeding wordt gegeven. Wel is het zo dat natuurlijk herstel het beste is en dat de veranderingen geleidelijker gaan als er borstvoeding wordt gegeven. FLESVOEDING IS TEGENWOORDIG NET ZO GOED ALS BORSTVOEDING Flesvoeding is een alternatief voor borstvoeding, maar borstvoeding is beter. Er zitten afweerstoffen en andere werkzame stoffen in die niet in flesvoeding zitten. Vooral het colostrum, de melk die moeders in de eerste paar dagen na de geboorte produceren, bevat grote hoeveelheden stoffen die beschermen tegen ziekten. Daarna is de hoeveelheid aan deze stoffen lager, maar omdat kinderen meer drinken, krijgen ze evenveel beschermende stoffen binnen als in het begin. Hoe langer borstvoeding wordt gegeven, hoe beter het is. Bovendien zorgt huid-op-huid-contact bij borstvoeding voor de aanmaak van oxytocine, ook wel het ‘knuffelhormoon’ genoemd. Hierdoor wordt het kind, maar ook de moeder rustiger en ontspannen. Ook ervaren baby’s minder pijn, bijvoorbeeld wanneer ze een hielprik krijgen en direct er na borstvoeding wordt gegeven. EEN KIND KRIJGT VIA DE BORST TE WEINIG VOEDING Bij voeden op verzoek komt het bijna nooit voor dat een vrouw te weinig melk heeft voor haar baby. Als een kind telkens wordt aangelegd zodra het wil drinken, maakt het lichaam de hoeveelheid melk aan die nodig is. EEN VROUW DIE BORSTVOEDING GEEFT HEEFT GEEN IN IN SEKS Het moment waarop een vrouw na de bevalling weer zin krijgt in seks, wordt vooral bepaald door het verloop en het herstel van de bevalling. Borstvoeding geven kan soms juist de zinnen prikkelen: het hormoon oxytocine, dat vrij komt tijdens het voeden, speelt ook bij het vrijen een belangrijke rol. BORSTVOEDING IS NIET MET WERK TE COMBINEREN Borstvoeding blijven geven als je weer gaat werken, is soms lastig maar zeker niet onmogelijk. In de Arbeidstijdenwet is vastgelegd dat een werkgever een geschikte ruimte beschikbaar moet stellen aan een vrouw die haar kind wil voeden of moedermelk wil afkolven. Tot het kind negen maanden is, mag een vrouw daar tot een kwart van haar werktijd aan besteden. Als het kolven erg moeizaam gaat, is het ook een mogelijkheid om een aantal voedingen overdag te vervangen door flesvoeding en daarnaast borstvoeding te blijven geven. Het aantal voedingen dat een vrouw zelf kan blijven geven, is doorgaans veel groter dan het aantal voedingen dat in werktijd valt. Op die manier blijft het kind toch voor een groot deel profiteren van borstvoeding. ALS EEN VROUW WEER GAAT WERKEN LOOPT DE BORSTVOEDING TERUG Veel vrouwen ervaren dat de borstvoeding terugloopt zodra ze weer gaan werken. Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. Op zichzelf is de melkproductie niet zo gemakkelijk te verstoren. Wel kunnen stress bij de moeder, het scheiden van moeder en kind, ziekte of het wegvallen van de nachtvoedingen ertoe leiden dat de melkproductie terugloopt. Meer rust nemen, voldoende drinken en de baby vaak aanleggen wanneer je niet aan het werk bent, helpen de melkproductie op gang te houden. BORSTVOEDING IS EEN VROUWENZAAK Mannen ervaren borstvoeding vaak als een exclusief ‘vrouwending’, waar zij verder buiten staan. Toch is borstvoeding wel degelijk ook een mannenzaak. Mannen kunnen een belangrijke rol spelen bij het (blijven) geven van borstvoeding. Door erbij te zijn, door moeder en kind vast te leggen op foto of film en door praktische hulp te bieden, bijvoorbeeld het verschonen van de baby na de voeding, wat te drinken te halen voor de moeder of het bezighouden van een ouder kind. Daarnaast is het belangrijk dat mannen de moeder aandacht geven en mentale ondersteuning bieden, door waardering uit te spreken en de moeder gerust te stellen als ze twijfelt of het kind wel genoeg krijgt. Veel vrouwen hechten grote waarde aan de mening van hun partner als het gaat om keuzes maken rondom borstvoeding, zoals stoppen of doorgaan. Borstvoeding is het waard om er ook een mannenzaak van te maken: een natuurlijke investering in de gezondheid van moeder en kind. TIPS EN ADVIEZEN
HET LIJKT ZO SIMPEL BORSTVOEDING. TOCH GAAT HET IN DE PRAKTIJK NIET ALTIJD VANZELF. HOE BRENG JE NA DE BEVALLING BORSTVOEDING OP GANG? EEN AANTAL GOUDEN REGELS. BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL
ALLEEN ALS JE BABY GOED IS AANGLEGD, KAN HIJ DE BORST GOED LEEGDRINKEN EN KRIJGT HIJ VOLDOENDE MELK BINNEN. OOK VOORKOM JE DAARMEE PROBLEMEN ZOALS PIJNLIJKE TEPELS, VERSTOPTE MELKKANAALTJES OF EEN BORSTONTSTEKING. 10 AANDACHTPUNTEN BIJ HET AANLEGGEN:
JE BABY CREERT ZELF EEN RITME VOEDINGSCENTRUM.NL Het beste is je baby te voeden wanneer hij daarom vraagt: de baby regelt daarmee zelf de melkproductie. Hoe meer melk je baby drinkt, hoe meer melk jij produceert. Kinderen die alleen borstvoeding krijgen, regelen dus zelf dat ze voldoende melk krijgen. Ze ontwikkelen dan een ritme tussen waarbij 3 a 4 uur tussen de voedingen inzit. Veel moeders stoppen met het geven van borstvoeding, omdat ze denken dat ze niet genoeg melk produceren. Vaak is er geen reden tot bezorgdheid. Het is niet te controleren hoeveel moedermelk een kind binnenkrijgt tijdens het drinken. Het gevoel van volle borsten voor de voeding en soepele borsten na de voeding verdwijnt na een paar weken. Dat is normaal. Als je baby goed groeit, voldoende plast en levendig is, krijgt hij genoeg. JUISTE GEWICHT? Als je twijfelt of je baby voldoende drinkt, neem dan contact op met het consultatiebureau of een lactatiekundige. Voor vragen over borstvoeding kun je ook terecht bij contactpersonen van de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk of Borstvoedingsorganisatie LLL. HOE ZIET MOEDERMELK ERUIT? Hoe moedermelk eruit ziet, hangt af van de leeftijd van de baby en het moment van de dag. Het ziet er soms waterig uit, met een groene of blauwe zweem erover, of juist wit en romig. Al die verschillen zijn normaal. KWALITEIT Moedermelk is altijd van goede kwaliteit, ook als het er waterig uitziet. Zelfs wanneer je moe of ziek bent, heeft borstvoeding de juiste samenstelling. Het bevat dan juist antistoffen tegen de bacteriën waar jij ziek van bent geworden. AFVALLEN EN AANKOMEN Je baby valt na de geboorte af en komt door borstvoeding snel weer aan. Na ongeveer 2 weken is de baby weer terug op zijn geboortegewicht. In de eerste 6 maanden groeit een baby ongeveer 150 gram per week. Het eerste half jaar groeit de baby het snelst. CLUSTEREN De baby drinkt vaak niet keurig om de 2 of 3 uur aan de borst. Zeker de eerste dagen zal de baby een paar uur lang en frequent aan de borst willen zuigen en daarna lang willen slapen. Later doet de baby dat vaak in de late middag en vroege avonduren: veel en vaak aan de borst, zodat het ’s nachts een langere slaapperiode kan overbruggen. HOE VAAK HEEFT MIJN KINDJE ONTLASTING? Als je kind de eerste weken ongeveer 6 natte luiers en 2 tot 5 poepluiers heeft per 24 uur, dan gaat het goed. Na 6 weken gaat de baby meestal minder poepen, soms nog maar 1 keer per 2 weken. Dit is normaal: de darmen zijn in staat om alle moedermelk te verteren, er blijven weinig of geen afvalstoffen over. REGELDAGEN De baby heeft rond de 10 dagen, 6 weken en 3 maanden na de geboorte vaak ”regeldagen”. Dit zijn dagen waarop de baby onrustig is en vaker aan de borst wil drinken. Omdat je baby groeit, heeft het behoefte aan steeds meer voeding. Tijdens regeldagen zorgt hij ervoor dat hij die voeding ook krijgt door extra vaak te willen drinken. Neem de tijd om weer op elkaar afgestemd te raken. Leg je kind vaak aan en houd het dicht bij je. Ga bijvoorbeeld samen in bad of leg je blote baby op je blote huid. Na 2 dagen heeft je baby een nieuw ritme gevonden en zal de rust terugkeren. ALS JE BORSTVOEDING GEEFT IS HET LASTIG TE ZIEN HOEVEEL JE BABY GEDRONKEN HEEFT. HOEVEEL MOET JE BABY BINNEN KRIJGEN? Als je borstvoeding geeft, kun je niet meten hoeveel je baby drinkt. Maar als je voedt op verzoek krijgt hij genoeg binnen; dat regelt de baby namelijk zelf. KOLVEN Je baby zuigt effectiever aan de borst dan uit een fles. De hoeveelheid die je kolft is dus meestal niet gelijk aan dat de hoeveelheid die de baby drinkt uit de borst. Kolven is een minder natuurlijke manier van het legen van je borst. Twijfel je of je baby genoeg binnenkrijgt? Neem dan contact op met je kraamverzorgende, verloskundige of consultatiebureau. ALGEMENE TIPS VOOR VROUWEN DIE BORSTVOEDING GEVEN BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL
Wat kun je beter niet doen:
ALS JE KIND NIET AAN DE BORST KAN DRINKEN, KUN JE DE MOEDERMELK AFKOLVEN. HOE DAT GAAT LEES JE HIERONDER. BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL KOLVEN MET DE HAND Kolven met de hand is de meest natuurlijke manier van kolven. Kolven met de hand kan de spanning verminderen, waardoor de baby gemakkelijker kan happen. Wanneer de baby niet aan de borst kan drinken, dan kun je je borst met de hand leegkolven. De melk kun je vervolgens op een andere manier aan je baby geven. In de eerste dagen kun je druppels colostrum op een lepeltje kolven en die rechtstreeks aan je baby geven. HOE WERKT EEN KOLF? 1. Kies een kolf Er zijn handkolven en elektrische kolven. Een elektrische kolf is veelal instelbaar wat betreft zuigkracht en zuigritme, bij een handkolf bepaal je zelf het ritme. Met sommige elektrische kolven kun je beide borsten tegelijk kolven. Dat scheelt tijd en is handiger wanneer je langere tijd wil kolven als je buitenshuis werkt. Welke kolf geschikt is, hangt af van hoe vaak en waarom je kolft, je persoonlijke voorkeur en je budget. Elektrische kolven zijn meestal duurder. Een handkolf is geschikt om af en toe te kolven, bijvoorbeeld voor een avondje uit. Handkolven kunnen worden gebruikt als de borstvoeding goed op gang is gekomen. Vraag aan je kraamhulp of lactatiekundige hoe je je op het kolven kan voorbereiden en de toeschietreflex kan opwekken. Ook kan de kraamhulp of lactatiekundige je uitleg gegeven over hoe je de zuiger of de hendel van de kolf zodanig kan bedienen dat je de zuigkracht en de zuigfrequentie goed kan reguleren. Je kunt best 2 tot 4 keer per dag een handkolf gebruiken bij een deeltijdbaan, maar het is niet de meest ideale optie. Comfortabeler zijn dan de elektrisch enkelzijdige en dubbelzijdige kolf. Kies een kolf waar jij je het prettigst bij voelt, want die werkt het beste. Neem voor vragen contact op met een lactatiekundige. 2. Zo kolf je Neem de tijd. Kolven moet je leren. Verwacht niet dat er meteen veel melk komt als je net begint of tussen het borstvoeding geven door kolft. Zorg voor rust, privacy en comfort. Ga zitten in een gemakkelijke stoel, zorg voor een aangename temperatuur en zet wat te drinken klaar. Kolf tijdens of direct na de ochtendvoeding als je een voorraad wilt aanleggen. Je borsten zijn dan meestal zo vol dat je kind ze niet helemaal leeg zal drinken. Je kunt ook een uurtje na de voeding afkolven, je kunt zo kleine beetjes opsparen. De melkproductie gaat steeds door, dus je baby komt bij de volgende voeding niets tekort. Als je kolft op je werk, doe je dat in principe zo vaak als de baby zou drinken. Kolven hoort geen pijn te doen. Zorg ervoor dat je tepel ruimte heeft in het borstschild van de kolf om heen en weer te bewegen. Er zijn verschillende maten borstschilden te koop. Heb je pijn, neem dan contact op met een lactatiekundige of bel een borstvoedingorganisatie. 3. Begin met kolven Was je handen Let op dat de kolf goed op de borst past. Een deel van het donkere gedeelte rond de tepel moet in de trechtermond passen. De tepel zit in het midden Begin met korte ritmische bewegingen die het intensieve zuigen van de baby nabootsen. Als de melk eenmaal stroomt, kun je de frequentie wat verlagen Wissel de borsten om de 5 minuten af als je één borst tegelijk kolft. Of wissel als de straaltjes melk aan kracht verliezen en er nog maar een enkele druppel uit de borst komt. Kolf elke borst ongeveer 10-15 minuten Masseer de borst tussendoor opnieuw, gebruik het warme kompres of drink iets warms om de melk opnieuw te laten stromen. Herhaal dit proces tot er geen melk meer uit de borsten komt Wanneer je twee borsten tegelijk afkolft kun je volstaan met 10-15 minuten kolven. Wacht in ieder geval tot de straaltjes druppeltjes worden. Ga dan nog 2 minuten door, het kan zijn dat de melk nogmaals gaat stromen. 4. Maak de kolf schoon Spoel alle onderdelen die met moedermelk in aanraking komen eerst goed af met koud water, daarna met warm water Laat de onderdelen vanzelf opdrogen op een schone theedoek Was de onderdelen één keer daags in een sopje en spoel na met warm water of was de onderdelen mee in de vaatwasser met een lang programma. De onderdelen hoeven niet te worden uitgekookt, tenzij je kolft voor een zieke of te vroeg geboren baby. Doe alle onderdelen dan één keer per dag in een ruime pan water zodat alles onder water ligt. Breng het water aan de kook en laat het ongeveer 5 minuten doorkoken. Voorkom kalkaanslag door een beetje azijn in het water te doen. Je kunt ook een magnetronsterilisator of een elektrische sterilisator gebruiken Bewaar de schone, droge kolf in een dichtgevouwen, schone theedoek. Wanneer er per ongeluk melk in de slangetjes is gekomen, kunnen deze met heet water worden doorgespoeld, hang ze daarna te drogen. HET IS BELANGRIJK OM HYGIENISCH OM TE GAAN MET MOEDERMELK BIJ HET BEWAREN, ONTDOOIEN EN OPWARMEN. BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL BEWAREN
ONTDOOIEN
OPWARMEN
BORSTVOEDING IS IN DE EERSTE 6 MAANDEN DE BELANGRIJKSTE VOEDING VAN JE BABY. VANAF 6 MAANDEN IS OOK VASTE VOEDING NODIG VOOR DE VERDERE GROEI EN ONTWIKKELING. Vanaf 6 maanden wordt vaste voeding gegeven als hapje(s) naast volledige melkvoeding, omdat de energiebehoefte en voedingsbehoefte van het kind dan hoger wordt. Vanaf de leeftijd van 8 maanden dient de vaste voeding geleidelijk de melkvoeding te gaan vervangen. Geleidelijk aan wordt de borstvoeding zo onderdeel van een steeds gevarieerdere voeding. AFBOUWEN Als je al voor 6 maanden wilt stoppen met borstvoeding, moet je dit weten:
EXTRA VITAMINES EN BORSTVOEDING Je baby heeft extra vitamine D en K nodig voor de ontwikkeling.
MAATSCHAPPIJ EN BORSTVOEDING
DE POSITIE VAN BORSTVOEDING IN ONZE MAATSCHAPPIJ BRON: VOEDINGSCENTRUM.NL Als borstvoeding de gezondste keuze is voor je kind, zou je verwachten dat borstvoeding ook maatschappelijk geaccepteerd is. Maar is dat ook zo? Het Voedingscentrum liet onderzoeken hoe de publieke opinie over borstvoeding is in het openbaar. 94% van de respondenten beschouwt het als normaal als een onbekende vrouw in zijn/haar bijzijn de fles geeft. Bij borstvoeding ligt dit percentage op 57%. WAT DOET HET VOEDINGSCENTRUM? Het Voedingscentrum wil de acceptatie van borstvoeding vergroten en vindt dat het geven van borstvoeding vanzelfsprekend zou moeten zijn. De afgelopen jaren heeft het Voedingscentrum daarvoor verschillende materialen ontwikkeld en activiteiten uitgevoerd:
BORSATVOEDING EN WERK
JE VERLOF IS AFGELOPEN. HOE NU VERDER? BRON: VOEDINGCENTRUM.NL Het combineren van borstvoeding en werken kan best lastig zijn. Maar bedenk dat het de investering voor je kind waard is: hij kan zo lang mogelijk genieten van de voordelen van de moedermelk. Hoe combineer je borstvoeding met je werk, en welke rechten heb je? Veel vrouwen ervaren dat de borstvoeding tijdelijk wat terugloopt zodra ze weer gaan werken. Dat kan komen doordat het werk extra energie vraagt. Daarnaast kan het zijn dat de baby rond de derde maand ook weer wat vaker om de borst gaat vragen. Dit is normaal. Ook stress, ziekte, het scheiden van moeder en kind kan zorgen voor het teruglopen van de melkproductie. Als je borsten veranderen en minder vol voelen, denken veel moeders dat de melkproductie afneemt. Dat is in de meeste gevallen niet zo. Bij twijfel over je melkproductie kun je op het consultatiebureau je baby laten wegen en advies vragen aan een lactatiekundige. Neem in ieder geval meer rust en aandacht voor jezelf, drink voldoende en leg de baby zo vaak mogelijk aan als je thuis bent. Dat helpt om de melkproductie op gang te houden. Deel je ervaringen ook met andere voedende moeders, die kunnen je steunen en motiveren. Een paar tips voor het combineren van borstvoeding en werk:
VOEDEN KAN HIER
HULP BIJ BORSTVOEDING
HULP BIJ BORSTVOEDING Het geven van borstvoeding is soms een hele klus. Zijn er problemen dan kunnen wij en de kraamverzorgster je vaak heel goed helpen. Soms echter zijn de problemen te ingewikkeld voor ons en schakelen we een lacactiekundige in. Onze praktijk werkt samen met Steunpunt Borstvoeding. Contact met een lactatiekundige in de omgeving kan ook enorm helpen. Onze prakijk werkt samen met de lactatiekundige van het adviespunt borstvoeding in Amersfoort Een ontspannen manier om ervaringen over borstvoeding uit te wisselen zijn deborstvoedingscafe's. In amersfoort zitten er twee! Wil je via internet ervaringen uitwisselen met andere moeders? Kijk dan op onderstaande websites: Borstvoedingsorganisatie La Leche League Vereniging Borstvoeding Natuurlijk FOLDERS EN MEER
NUTTIGE SITES ૦ VOEDINGSCENTRUM.NL Op de site vind je opbectieve infomatie over borstvoeding. veel informatie van onze site over borstvoeding komt van de website van het voedingscentrum ૦ STICHTING LALECHELEAGUE Uitgebreide infomatie over borstvoeding. Gaat dieper op specifieke problemen in. Heeft uitgebreid aanbod aan folders. ૦ BORSTVOEDING NATUURLIJK Informatie over borstvoeding, leuk forum. NUTTIGE FOLDERS ૦ BORSTVOEDING: BRON VOEDINGSCENTRUM ૦ BORSTVOEDING EN WERK: BRON VOEDINGSCENTRUM ૦ DE EERSTE HAPJES: BRON VOEDINGSCENTRUM ૦ ONDERWERPSPECIEFIEKE FOLDERS, OA SPRUW, PIJN BIJ BORSTVOEDING |